Gỗ Nghiến: Đặc điểm, phân loại và giá bao nhiêu 1m³?

Trong kho tàng gỗ quý của Việt Nam, gỗ Nghiến nổi bật như một báu vật thiên nhiên đặc biệt, không chỉ bởi vẻ đẹp tự nhiên mà còn bởi những đặc tính vượt trội. Bài viết này, Nhà gỗ Hoàng Phúc sẽ giúp bạn khám phá toàn diện về loại gỗ quý hiếm này, từ nguồn gốc, đặc điểm sinh học đến các ứng dụng thiết thực trong đời sống.

Gỗ Nghiến là gì?

Gỗ Nghiến là loại gỗ quý hiếm được khai thác từ cây Nghiến, một loài thực vật thân gỗ thuộc họ Cẩm quỳ (Malvaceae), phân họ Dombeyoideae. Tên khoa học của cây Nghiến là Burretiodendron hsienmu, và được xếp vào nhóm gỗ IIA trong hệ thống phân loại gỗ tại Việt Nam.

Cây Nghiến chủ yếu phân bố ở các khu vực rừng núi đá vôi của Việt Nam và một số tỉnh phía Nam Trung Quốc. Tại Việt Nam, bạn có thể bắt gặp loài cây này nhiều nhất ở các khu vực miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, và một số khu bảo tồn thiên nhiên quan trọng như Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng.

Cây Nghiến có thân thẳng, cao lớn, thường đạt chiều cao từ 15-25m, đường kính thân có thể lên đến 1-1,5m sau nhiều năm sinh trưởng. Điều đáng chú ý là cây Nghiến có tốc độ sinh trưởng khá chậm, thường mất khoảng 60-80 năm để đạt kích thước thu hoạch lý tưởng.

Đặc điểm nổi bật

Bạn có biết điều gì khiến gỗ Nghiến trở nên đặc biệt đến vậy? Đó chính là sự kết hợp hoàn hảo của nhiều đặc tính vượt trội:

• Độ cứng và độ bền cao: Gỗ Nghiến có tỷ trọng lớn đáng kinh ngạc, dao động từ 950 đến 1100 kg/m³, khiến nó trở thành một trong những loại gỗ nặng và chắc nhất ở Việt Nam. Nhờ đặc tính này, gỗ Nghiến có khả năng chịu lực va đập và mài mòn cực tốt. Khi bạn chạm vào một sản phẩm làm từ gỗ Nghiến, cảm giác đầu tiên sẽ là sự cứng cáp, chắc chắn nhưng không hề giòn - một đặc tính rất hiếm trong thế giới gỗ tự nhiên.

• Khả năng chống mối mọt và mục nát: Đây có lẽ là điểm mạnh ấn tượng nhất của gỗ Nghiến. Nhựa tự nhiên trong cấu trúc gỗ chứa các hợp chất đặc biệt có khả năng kháng mối mọt và nấm mốc vượt trội. Chính vì thế, các công trình từ gỗ Nghiến có thể tồn tại hàng trăm năm mà không bị tác động nhiều bởi thời gian, ngay cả trong điều kiện ẩm ướt hay khi chôn dưới đất.

• Độ ổn định cao: Bạn sẽ ít khi thấy gỗ Nghiến bị cong vênh, nứt nẻ dưới tác động của sự thay đổi nhiệt độ và độ ẩm. Điều này làm cho loại gỗ này đặc biệt phù hợp cho các công trình xây dựng hay đồ nội thất cao cấp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu sử dụng ván gỗ mỏng, đôi khi vẫn có thể xuất hiện hiện tượng nứt dăm hoặc nứt xé nhỏ dưới tác động của độ ẩm thay đổi đột ngột.

• Vẻ đẹp tự nhiên: Lõi gỗ Nghiến có màu nâu sẫm đồng đều, đôi khi hơi ngả đen, tạo nên vẻ đẹp cổ kính, sang trọng. Phần dát gỗ (gỗ non bên ngoài) thường có màu sáng hơn, tạo nên sự tương phản nhẹ nhàng. Đặc biệt, gỗ Nghiến có hệ vân rất đặc trưng với những đường vân xoắn hoặc hình elip đẹp mắt, đặc biệt rõ nét ở phần nu gỗ - những u cục tự nhiên hình thành trên thân cây.

• Không có mùi đặc trưng: Khác với một số loại gỗ quý khác như Trắc, Hương, gỗ Nghiến không có mùi hương đặc biệt. Điều này là một ưu điểm trong một số ứng dụng nhất định, đặc biệt là khi sử dụng làm thớt và các sản phẩm tiếp xúc với thực phẩm.

Gỗ Nghiến có mấy loại?

Bạn có thể nhận thấy gỗ Nghiến ở Việt Nam thường được phân thành hai loại chính dựa trên đặc điểm và cách hình thành:

1. Gỗ Nghiến thường: Đây là phần gỗ từ thân cây Nghiến phát triển bình thường. Loại gỗ này có thớ thẳng hoặc hơi xoắn, màu nâu sẫm đồng đều và vân gỗ khá mờ. Trong cuộc sống hàng ngày, gỗ Nghiến thường được sử dụng phổ biến trong xây dựng nhà cửa truyền thống, đặc biệt là làm sàn, cột, kèo và các sản phẩm nội thất thông dụng như bàn ghế, giường, tủ.

2. Gỗ Nu Nghiến (hay còn gọi là Nu Nghiến, Ngọc Nghiến, Bìu Nghiến): Đây là "ngôi sao" thực sự trong thế giới gỗ Nghiến. Nu Nghiến hình thành từ các vết thương hoặc dị tật trong quá trình sinh trưởng của cây, thường xuất hiện dưới dạng các u cục trên thân. Nếu bạn có cơ hội chiêm ngưỡng Nu Nghiến, bạn sẽ ngay lập tức bị cuốn hút bởi cấu trúc gỗ cực kỳ cứng, chắc và đặc biệt là hệ vân gỗ xoắn, cuộn đa dạng, kỳ dị nhưng lại mang tính thẩm mỹ rất cao. Chính vì vẻ đẹp độc đáo này mà Nu Nghiến được coi là phần gỗ quý hiếm nhất và thường được sử dụng để chế tác các tác phẩm mỹ nghệ, tượng, lộc bình có giá trị kinh tế và nghệ thuật cao.

Ngoài cách phân loại chính này, đôi khi người ta cũng gọi tên gỗ Nghiến theo xuất xứ vùng miền, ví dụ như Nghiến Cao Bằng, Nghiến Bắc Kạn... Tuy nhiên, sự khác biệt giữa gỗ Nghiến thường và Nu Nghiến vẫn là cách phân loại phổ biến và mang tính khác biệt rõ rệt nhất.

Ứng dụng phổ biến

Nhờ vào những đặc tính vượt trội, gỗ Nghiến đã trở thành vật liệu quý giá trong nhiều lĩnh vực:

1. Xây dựng: Bạn sẽ bắt gặp gỗ Nghiến trong nhiều công trình kiến trúc truyền thống, đặc biệt là nhà sàn của đồng bào dân tộc thiểu số ở miền núi phía Bắc. Gỗ Nghiến thường được sử dụng làm kết cấu nhà cửa, cột, kèo, sàn nhà nhờ khả năng chịu lực và độ bền cao. Một điểm thú vị là sàn gỗ Nghiến khi di chuyển không tạo ra tiếng cót két khó chịu như nhiều loại gỗ khác.

2. Nội thất: Với vẻ đẹp tự nhiên và độ bền cao, gỗ Nghiến là lựa chọn lý tưởng để chế tác bàn ghế, giường tủ, cầu thang, cửa ra vào có giá trị sử dụng lâu dài. Màu sắc nâu sẫm đặc trưng của gỗ Nghiến tạo nên không gian sống ấm cúng, sang trọng và gần gũi với thiên nhiên.

3. Đồ mỹ nghệ: Đây chính là lĩnh vực làm nên danh tiếng của Nu Nghiến. Các nghệ nhân thường tận dụng hình dáng kỳ dị và vân gỗ độc đáo của Nu Nghiến để tạc tượng, lộc bình, chum ché và các tác phẩm điêu khắc tinh xảo. Mỗi sản phẩm từ Nu Nghiến đều mang vẻ đẹp riêng biệt, không trùng lặp, và thường có giá trị nghệ thuật cũng như kinh tế cao.

4. Thớt gỗ: Không chỉ đẹp mắt, thớt gỗ Nghiến còn được đánh giá cao về độ bền, không bị mùn và đặc biệt an toàn cho sức khỏe nhờ khả năng kháng khuẩn tự nhiên. Nhiều người sẵn sàng chi số tiền không nhỏ để sở hữu một chiếc thớt gỗ Nghiến chất lượng cao bởi tính bền bỉ và thẩm mỹ của nó.

Gỗ Nghiến giá bao nhiêu 1m³?

Nếu bạn đang quan tâm đến giá cả của gỗ Nghiến, điều quan trọng cần biết là loại gỗ này có giá trị rất cao do tính khan hiếm ngày càng tăng và đặc tính vượt trội của nó.

Đối với gỗ Nghiến thường, giá thị trường thường dao động từ 10 đến 25 triệu đồng/m³, tùy thuộc vào kích thước, chất lượng và nguồn gốc của gỗ. Gỗ Nghiến có đường kính lớn, chất lượng tốt và nguồn gốc rõ ràng sẽ có giá cao hơn.

Riêng đối với Nu Nghiến, do tính đặc biệt và giá trị nghệ thuật cao, giá cả thường không tính theo m³ mà tính theo kg hoặc theo phôi (khối gỗ thô chưa qua chế tác). Tùy thuộc vào kích thước, hình dáng, vân gỗ và chất lượng, giá Nu Nghiến có thể dao động từ vài triệu đến vài chục triệu đồng/kg, thậm chí có những phôi Nu Nghiến đặc biệt đẹp có thể lên đến hàng trăm triệu đồng.

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá cả gỗ Nghiến:

• Chất lượng và nguồn gốc: Gỗ có chứng nhận nguồn gốc hợp pháp sẽ có giá cao hơn.

• Kích thước và hình dáng: Nu gỗ có hình dáng đẹp, kích thước lớn sẽ có giá trị cao hơn nhiều.

• Tình trạng bảo quản: Gỗ không bị nứt, cong vênh, mọt sẽ có giá tốt hơn.

• Độ tuổi của gỗ: Gỗ Nghiến càng lâu năm thường càng có giá trị cao.

Tình trạng khai thác và bảo tồn

Hiện nay, cây Nghiến đã trở thành loài thực vật quý hiếm và khan hiếm tại Việt Nam. Do việc khai thác quá mức trong nhiều năm qua, số lượng cây Nghiến trong tự nhiên đã suy giảm nghiêm trọng. Nhận thức được giá trị và tình trạng này, Nhà nước đã có những biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt.

Cây Nghiến đã được xếp vào nhóm IIA trong Nghị định số 06/2019/NĐ-CP, thuộc danh mục các loài thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm bị cấm khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại. Điều này có nghĩa là việc khai thác, buôn bán gỗ Nghiến từ rừng tự nhiên là hoàn toàn bị cấm theo luật pháp Việt Nam.

Hiện nay, các sản phẩm gỗ Nghiến hợp pháp trên thị trường phải có một trong các nguồn gốc sau:

• Gỗ được khai thác từ rừng trồng có chứng nhận.

• Gỗ nhập khẩu hợp pháp.

• Gỗ tận dụng từ các công trình cũ.

• Gỗ có giấy phép đặc biệt cấp bởi cơ quan có thẩm quyền.

Việc mua bán, sử dụng gỗ Nghiến không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp có thể dẫn đến các hình phạt nghiêm khắc theo quy định của pháp luật.

Kết luận

Gỗ Nghiến thực sự là một báu vật thiên nhiên của Việt Nam với những đặc tính vượt trội về độ bền, khả năng chống mối mọt và vẻ đẹp tự nhiên. Tuy nhiên, chúng ta cần nhận thức rõ về tình trạng quý hiếm và những quy định nghiêm ngặt trong việc khai thác, sử dụng loài gỗ này.

Nếu bạn có ý định sử dụng gỗ Nghiến, hãy luôn đảm bảo mua từ các nguồn hợp pháp và có đầy đủ giấy tờ chứng minh nguồn gốc. Điều này không chỉ giúp bạn tránh rủi ro pháp lý mà còn góp phần vào công tác bảo tồn loài cây quý giá này cho các thế hệ mai sau.

Trong xu hướng phát triển bền vững hiện nay, việc nghiên cứu trồng và phát triển cây Nghiến cũng đang được quan tâm, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn do đặc tính sinh trưởng chậm của loài cây này. Hy vọng trong tương lai, chúng ta sẽ có thêm nhiều nguồn gỗ Nghiến hợp pháp, bền vững để tiếp tục phát huy giá trị của loại gỗ quý hiếm này.

>>> Xem thêm: So sánh gỗ lim và gỗ nghiến chi tiết nhất 2025